relacja między matką a dzieckiem mogła być ewolucyjnym fundamentem sumienia.Credit: TaPhotograph/Getty
sumienie: początki moralnej intuicji Patricia Churchland W. W. Norton (2019)
czym jest nasze sumienie i skąd pochodzi? W swoim bardzo czytelnym sumieniu filozof Patricia Churchland twierdzi, że „nie mielibyśmy moralnego stanowiska w niczym, gdyby nie byliśmy społeczni”.,
to, że w ogóle mamy sumienie, odnosi się do tego, jak ewolucja ukształtowała naszą neurobiologię do życia społecznego. Oceniamy więc co jest dobre a co złe używając uczuć które nakłaniają nas w ogólnym kierunku i osądu które kształtują owe popędy w działania. Taka ocena zazwyczaj odzwierciedla „pewien standard grupy, do której jednostka czuje się przywiązana”. Ta idea sumienia jako neurobiologicznej zdolności internalizacji norm społecznych kontrastuje ze ściśle filozoficznymi opisami tego, jak i dlaczego odróżniamy dobro od zła.,
istnieje wątek myślenia w biologii ewolucyjnej (zaawansowanej na przykład przez teoretyka Breta Weinsteina), że zdolność do debaty moralnej ma funkcję społeczną, wiążącą grupy niezależnie od kwestionowanych tematów lub ich abstrakcyjnej moralnej „słuszności”. Co więcej, wiele z naszych zasad moralnych — takich jak idea, że nie powinniśmy zdradzać naszych przyjaciół lub porzucać naszych dzieci-zostało wyraźnie ukształtowanych przez dobór naturalny, aby zoptymalizować naszą zdolność do życia w grupach., Inne zasady, na przykład dotyczące poprawności wzajemności, są podobne: czujemy dosyć intensywnie i wrodzoną, że jeśli ktoś daje nam dar jedzenia, powinniśmy odwzajemnić się przy przyszłej okazji.
Churchland krótko opowiada o tym, jak inne naczelne, takie jak szympansy, były obserwowane w sposób, który odbija się echem sumienia. Należą do nich zachowania analizowane przez prymatologa Fransa de Waala: współpraca na rzecz wspólnych celów, dzielenie się jedzeniem,adopcja sierot i opłakiwanie. Churchland twierdzi, że takie przykłady wskazują na ewolucyjne pochodzenie ludzkiego sumienia.,
aby zbudować tę sprawę, najpierw skupia się na fundamentalnej więzi między matkami i dziećmi. Ta relacja, jak twierdzi, została ostatecznie rozszerzona w czasie ewolucyjnym na kolegów, bardziej odległych krewnych i przyjaciół. Sumienie jest niezbędne dla naszej zdolności do podtrzymywania i czerpania korzyści z takich przywiązań. Jak pisze Churchland, „przywiązanie rodzi troskę; troska rodzi sumienie”. Zdolność do formułowania i działania w oparciu o normy moralne wynika zatem z potrzeby opracowania praktycznych rozwiązań problemów społecznych., Nasze sumienie jest wzmacniane przez bodźce społeczne: na przykład mamy do czynienia z dezaprobatą dla kłamstwa i aprobatą dla uprzejmych zachowań. Tak więc sumienie, jak to postrzega Churchland, wiąże się z „internalizacją norm wspólnotowych”.
zaangażowanie w sumienie nie zawsze jest dobre. Pochwalamy antyslawistyczną postawę dziewiętnastowiecznego abolicjonisty Johna Browna, ale niektórzy kwestionują jego przekonanie, że jedynym rozwiązaniem zła niewolnictwa było zbrojne powstanie., I jesteśmy odpychani przez ekstremistów, którzy w imię swego „sumienia” strzelają do nich w meczetach lub wysadzają bomby w kościołach. Sumienie jest złożone, a zasady moralne (takie jak te przeciw zabijaniu) nie są same w sobie tym, co koduje nasza neurobiologia. Churchland bada powiązane tematy — w tym brak sumienia, jak w antyspołecznych zaburzeniach osobowości, lub jego nadmiar, jak u ludzi, którzy podążają za moralnymi ograniczeniami religii z nadmierną skrupulatnością.
Churchland również ostro krytykuje stan swojej dziedziny., Jest sfrustrowana sekwestrowaną filozofią akademicką, w której „praktyczna mądrość może być niewystarczająca, zastąpiona nieskończonym ditheringiem lub niezachwianym przywiązaniem do ulubionej ideologii”. Wypatruje filozofów moralnych, którzy wierzą, że zasady moralne można całkowicie oddzielić od biologii i znaleźć podstawę opartą wyłącznie na rozumowaniu. Wskazuje ona, że założenie, że moralność nie jest właściwie filozoficznie ugruntowana, jeśli nie jest uniwersalna, jest samo w sobie jedynie obalającym zastrzeżeniem. Zauważa, że dziesięciolecia prób zdefiniowania uniwersalnych zasad nie odniosły sukcesu., I wreszcie pokazuje, że najmocniejsze dylematy moralne to właśnie takie: dylematy, w których nie da się zaspokoić wszystkich ograniczeń i w których pozornie uniwersalne zasady stają ze sobą w konflikcie.
takie problemy wydają się być nie do pokonania dla tych, którzy wierzą, że zasady moralne mogą być uznane za absolutne, oparte wyłącznie na rozumowaniu moralnym i oderwane od prawdziwego życia, jakby napędzane po prostu przez rodzaj logiki filozoficznej. Ale, jak zauważa Churchland, „nie możesz uzyskać moralności z samego nie zaprzeczania sobie”.,
nie ma też wiele pożytku dla utylitarystów, z ich prostym obliczem sumowania największego dobra dla największej liczby. Słusznie zwraca uwagę, że życie w społeczeństwie utylitarnym nie byłoby satysfakcjonujące dla większości ludzi, ponieważ nie jesteśmy w równym stopniu podobni do wszystkich członków naszego społeczeństwa. Wolimy własne grupy, przyjaciół, rodziny. Dla większości ludzi, jak przekonuje, „miłość do członków rodziny jest kolosalnym neurobiologicznym i psychologicznym faktem, którego sama ideologia nie może sobie życzyć”., Doszła do wniosku, że utylitaryzm jest nieodparcie sprzeczny z funkcjonowaniem naszych mózgów, biorąc pod uwagę, że ewoluowaliśmy, aby troszczyć się głębiej o ludzi, których znamy, niż o tych, których nie znamy.
książka ozdobiona jest, w stylu naszych najlepszych filozofów, ciekawymi przykładami ilustracyjnymi. Wiele z nich pochodzi z wychowania Churchland na farmie w dziczy Północno-Zachodniego Pacyfiku. (Ona nazywa siebie „country bumpkin”.,) Są wspaniałe: zespoły raftingowe omijające wodospady na terytorium Jukonu w Kanadzie; sposoby rąbania drewna na opał; strategiczne zachowanie niedźwiedzia grizzly (Ursus arctos); spontaniczne działania rolników, którzy doją krowy sąsiada dotkniętego grypą; znak w kuchni rolniczej głoszący: „ci, którzy pracują, jedzą.”
Ograniczenia w koncie Churchland są w większości ograniczeniami w stanie pola. Jak wielokrotnie zauważa, wiele aspektów tego, w jaki sposób sumienie zostaje wcielone w mózg i kształtowane przez dobór naturalny, po prostu nie jest jeszcze znanych., Ale mimo to robi wielki wysiłek. Sumienie jest oświecające, zabawne i mądre.