przed dwunastoma tablicami (754-449 p. n. e.) Prawo prywatne obejmowało Rzymskie prawo cywilne (ius civile Quiritium), które dotyczyło tylko obywateli rzymskich i było związane z religią; nierozwinięte, z cechami ścisłego formalizmu, symbolizmu i konserwatyzmu, np. rytualną praktyką mancipatio (forma sprzedaży). Sekstus Pomponiusz powiedział: „na początku naszego miasta ludzie zaczęli swoją pierwszą działalność bez żadnego ustalonego prawa i bez żadnych ustalonych praw: wszystko było rządzone despotycznie, przez królów”., Uważa się, że Prawo rzymskie jest zakorzenione w religii Etruskiej, podkreślając rytuał.
dwanaście tabel
pierwszy tekst prawny to prawo dwunastu tabel, pochodzące z połowy V wieku p. n. e. Trybuna plebejska, C. Terentilius Arsa, zaproponowała napisanie ustawy w celu uniemożliwienia sędziom arbitralnego stosowania prawa., Po ośmiu latach walki politycznej plebejska klasa społeczna przekonała patrycjuszy do wysłania delegacji do Aten w celu skopiowania praw solona; z podobnego powodu wysłali również delegacje do innych greckich miast. W 451 r.p. n. e., zgodnie z tradycyjną historią (jak opowiada liwy), wybrano dziesięciu obywateli rzymskich do zapisywania praw, znanych jako decemviri legibus scribundis. Podczas wykonywania tego zadania otrzymali oni najwyższą władzę polityczną (imperium), natomiast władza sędziów została ograniczona., W 450 p. n. e.dekemwirowie stworzyli prawa na dziesięciu tabliczkach (tabulae), ale prawa te zostały uznane za niezadowalające przez plebejuszy. Mówi się, że drugi dekemwirat dodał dwie kolejne tabletki w 449 pne. Nowe prawo dwunastu tabel zostało zatwierdzone przez Zgromadzenie Ludowe.
współcześni uczeni często kwestionują dokładność historyków rzymskich. Na ogół nie wierzą, że kiedykolwiek miała miejsce druga dekemwiracja. Uważa się, że dekemwirat z 451 roku zawierał najbardziej kontrowersyjne punkty prawa zwyczajowego i objął wiodące funkcje w Rzymie., Co więcej, kwestie dotyczące greckiego wpływu na wczesne Prawo rzymskie są nadal przedmiotem wielu dyskusji. Wielu uczonych uważa za mało prawdopodobne, aby patrycjusze wysłali oficjalną delegację do Grecji, jak uważali historycy rzymscy. Zamiast tego, ci uczeni sugerują, Rzymianie nabyli Greckie prawa z greckich miast Magna Graecia, głównego portalu między światem Rzymskim i greckim. Oryginalny tekst dwunastu tablic nie zachował się. Tablice zostały prawdopodobnie zniszczone, gdy Rzym został zdobyty i spalony przez Galów w 387 pne.,
fragmenty, które przetrwały, pokazują, że nie był to kodeks prawa we współczesnym znaczeniu. Nie zapewniał on kompletnego i spójnego systemu wszystkich obowiązujących przepisów ani nie dawał rozwiązań prawnych dla wszystkich możliwych przypadków. Tabele zawierały raczej szczegółowe przepisy mające na celu zmianę obowiązującego wówczas prawa zwyczajowego. Mimo że przepisy dotyczą wszystkich dziedzin prawa, największa część poświęcona jest prawu prywatnemu i postępowaniu cywilnemu.,
wczesne prawo i orzecznictwo
wiele praw obejmuje Lex Canuleia (445 p. n. e.; który zezwalał na małżeństwo—ius connubii—między patrycjuszami i plebejuszami), Leges Licinae Sextiae (367 p. n. e.; który wprowadził ograniczenia w posiadaniu ziem publicznych—ager publicus—a także upewnił się, że jeden z konsulów był plebejuszem), Lex ogulnia (300 p. n. e.; plebejusze otrzymali dostęp do stanowisk kapłańskich), a Lex Hortensia (287 p. n. e.; wyroki zgromadzeń plebejskich—Plebiscita—obecnie wiążą wszystkich ludzi).,
innym ważnym statutem z epoki Republikańskiej jest Lex Aquilia z 286 r.p. n. e., który można uznać za źródło współczesnego prawa deliktowego. Jednak najważniejszym wkładem Rzymu w europejską kulturę prawną nie było uchwalenie dobrze opracowanych statutów, ale pojawienie się klasy zawodowych prawników (prudentes, sing. prudens lub jurisprudentes) oraz nauk prawnych. Zostało to osiągnięte w stopniowym procesie stosowania naukowych metod filozofii greckiej do przedmiotu prawa, przedmiotu, który sami Grecy nigdy nie traktowali jako nauki.,
tradycyjnie początki rzymskiej nauki prawniczej związane są z Gnejuszem Flawiuszem. Mówi się, że Flawiusz opublikował około roku 300 p. n. e.formularze zawierające słowa, które musiały być wypowiedziane w sądzie, aby rozpocząć działanie prawne. Przed epoką Flawiusza mówi się, że receptury te były tajne i znane tylko kapłanom. Ich publikacja umożliwiła nie-kapłanom zgłębienie znaczenia tych tekstów prawnych. Niezależnie od tego, czy ta historia jest wiarygodna, prawnicy byli aktywni, a traktaty prawne pisano w większej liczbie przed II wiekiem p. n. e., Wśród znanych prawników okresu republikańskiego są Kwintus Mucius Scaevola, który napisał obszerny Traktat o wszystkich aspektach prawa, który był bardzo wpływowy w późniejszych czasach, i Serwiusz Sulpicjusz Rufus, przyjaciel Marka Tulliusza Cycerona. W ten sposób Rzym rozwinął bardzo wyrafinowany system prawny i wyrafinowaną kulturę prawną, gdy Republika Rzymska została zastąpiona monarchicznym systemem księstwa w 27 p. n. e.
okres przedklasyczny
w okresie od ok.201 do 27 r. p. n. e. możemy zaobserwować rozwój bardziej elastycznych praw dopasowanych do potrzeb czasu., Oprócz starego i formalnego ius civile tworzy się nową klasę prawną: ius honorarium, które można zdefiniować jako „prawo wprowadzone przez sędziów, którzy mieli prawo ogłaszać edykty w celu wspierania, uzupełniania lub korygowania istniejącego prawa.”Wraz z tym nowym prawem porzuca się stary formalizm i stosuje się nowe, bardziej elastyczne zasady ius gentium.
adaptacja prawa do nowych potrzeb została oddana praktyce prawniczej, sędziom, a zwłaszcza pretorom., Pretor nie był Prawodawcą i formalnie nie tworzył nowego prawa, kiedy wydawał swoje edykty (magistratuum edicta). W rzeczywistości wyniki jego orzeczeń cieszyły się ochroną prawną (actionem dare) i były często źródłem nowych przepisów prawnych. Następca Pretora nie był związany edyktami swojego poprzednika, jednak wziął Zasady od edyktów swojego poprzednika, które okazały się przydatne. W ten sposób powstała stała treść, która przechodziła od edyktu do edyktu (edictum traslatitium).,
w ten sposób, z biegiem czasu, równolegle do prawa cywilnego i uzupełniania go i korygowania, pojawił się nowy organ prawa pretorycznego. Prawo pretoryczne zostało tak zdefiniowane przez słynnego rzymskiego prawnika Papiniana (142-212 n. e.): „ius praetorium est quod praetores introduxerunt adiuvandi vel supplendi vel corrigendi Iuris civilis gratia propter utilitatem publicam” („prawo pretoryczne to prawo wprowadzone przez pretorów w celu uzupełnienia lub skorygowania prawa cywilnego dla pożytku publicznego”). Ostatecznie prawo cywilne i prawo pretoryczne zostały połączone w Corpus Juris Civilis.,
Klasyczne Prawo rzymskie
pierwsze 250 lat obecnej ery to okres, w którym Prawo rzymskie i Rzymska nauka prawna osiągnęły swój największy stopień zaawansowania. Prawo z tego okresu jest często określane jako klasyczny okres Prawa Rzymskiego. Dorobek literacki i praktyczny prawników tego okresu nadał prawu Rzymskiemu unikalny kształt.
prawnicy pełnili różne funkcje: wydawali opinie prawne na wniosek osób prywatnych., Doradzali oni sędziom, którym powierzono administrowanie wymiarem sprawiedliwości, a przede wszystkim pretorom. Pomagali pretorom w opracowaniu ich edyktów, w których publicznie ogłaszali na początku swojej kadencji, jak będą postępować ze swoimi obowiązkami, oraz receptur, zgodnie z którymi prowadzone były konkretne postępowania. Niektórzy prawnicy również sami piastowali wysokie urzędy sądowe i administracyjne.
prawnicy wykonywali również wszelkiego rodzaju kary prawne., Około 130 roku prawnik Salvius Iulianus sporządził standardową formę edyktu pretora, który był używany przez wszystkich pretorów od tego czasu. Edykt ten zawierał szczegółowe opisy wszystkich przypadków, w których Pretor zezwalał na działanie prawne i w których udzielał obrony. Edykt standardowy funkcjonował więc jak kompleksowy kodeks prawa, mimo że formalnie nie posiadał mocy prawnej. Wskazała ona wymagania dla skutecznego roszczenia prawnego. Edykt ten stał się więc podstawą obszernych komentarzy prawnych późniejszych klasycznych prawników, takich jak Paulus i Ulpian., Nowe koncepcje i instytucje prawne opracowane przez przedklasycznych i klasycznych prawników są zbyt liczne, aby wymienić tutaj. Podano tu tylko kilka przykładów:
- rzymscy prawnicy wyraźnie oddzielili prawo do używania rzeczy (własności) od faktycznej zdolności do używania i manipulowania rzeczą (posiadania). Ustalono również rozróżnienie między umową a czynem niedozwolonym jako źródłem zobowiązań prawnych.,
- standardowe rodzaje umów (sprzedaż, Umowa o pracę, najem, Umowa o świadczenie usług) regulowane w większości kodeksów kontynentalnych i cechy każdej z tych umów zostały opracowane przez rzymskie orzecznictwo.
- Klasyczny prawnik Gajusz (około 160 roku) wymyślił system prawa prywatnego oparty na podziale całego materiału na personae( osoby), res (rzeczy) i actiones (czynności prawne). System ten był używany przez wiele wieków., Można go rozpoznać w traktatach prawnych, takich jak Komentarze Williama Blackstone ' a do prawa Anglii i ustaw, takich jak Francuski Kodeks Cywilny lub niemiecki BGB.
Republika Rzymska miała trzy różne gałęzie:
- Zgromadzenia
- Senat
- konsulowie
Zgromadzenia mogły decydować o wojnie lub pokoju. Senat miał pełną kontrolę nad skarbem, a konsulowie mieli najwyższą władzę prawną.,
prawo Postklasyczne
w połowie III wieku warunki rozkwitu wyrafinowanej Kultury Prawnej stały się mniej korzystne. Ogólna sytuacja polityczna i gospodarcza pogorszyła się, gdy cesarze przejęli bardziej bezpośrednią kontrolę nad wszystkimi aspektami życia politycznego. Ustrój polityczny principatu, który zachował pewne cechy Republikańskiej konstytucji, zaczął przekształcać się w monarchię absolutną dominacji., Istnienie nauki prawniczej i prawników, którzy traktowali prawo jako naukę, a nie jako narzędzie do osiągania celów politycznych wyznaczonych przez monarchę absolutnego, nie wpisywało się dobrze w Nowy porządek rzeczy. Produkcja literacka zakończyła się. Nieliczni prawnicy po połowie III wieku znani są z imienia. Podczas gdy nauka prawa i edukacja prawna utrzymywały się do pewnego stopnia we wschodniej części Imperium, większość subtelności klasycznego Prawa została pominięta i ostatecznie zapomniana na zachodzie. Prawo Klasyczne zostało zastąpione przez tzw. prawo wulgarne.