nihilizm jest przekonaniem, że wszystkie wartości są bezpodstawne i że nic nie można poznać ani przekazać. Często wiąże się to ze skrajnym pesymizmem i radykalnym sceptycyzmem, który potępia istnienie. Prawdziwy nihilista nie wierzyłby w nic, nie miał lojalności i żadnego celu poza, być może, impulsem do zniszczenia., Podczas gdy niewielu filozofów twierdzi, że jest nihilistami, nihilizm jest najczęściej kojarzony z Friedrichem Nietzschem, który twierdził, że jego korozyjne skutki ostatecznie zniszczą wszystkie moralne, religijne i metafizyczne przekonania i spowodują największy kryzys w historii ludzkości. W XX wieku tematy nihilistyczne-epistemologiczna porażka, zniszczenie wartości i kosmiczna bezcelowość-zajmowały artystów, krytyków społecznych i filozofów. Na przykład w połowie wieku egzystencjaliści pomogli spopularyzować Zasady nihilizmu w próbach tępienia jego destrukcyjnego potencjału., Pod koniec wieku egzystencjalna rozpacz jako odpowiedź na nihilizm ustąpiła miejsca postawie obojętności, często związanej z antyfoundacjonalizmem.
minęło już ponad sto lat odkąd Nietzsche zgłębiał nihilizm i jego implikacje dla cywilizacji. Jak przewidział, wpływ nihilizmu na kulturę i wartości XX wieku był wszechobecny, jego apokaliptyczny tenor wywołał nastrój mroku i wiele niepokoju, gniewu i terroru., Co ciekawe, sam Nietzsche, radykalny sceptyk zaabsorbowany językiem, wiedzą i prawdą, przewidział wiele tematów ponowoczesności. Warto więc zauważyć, że wierzył on, że możemy–za straszną cenę-w końcu przejść przez nihilizm. Gdybyśmy przetrwali proces niszczenia wszystkich interpretacji świata, moglibyśmy wtedy być może odkryć właściwy kierunek dla ludzkości.,
spis treści
- początki
- Friedrich Nietzsche i nihilizm
- nihilizm egzystencjalny
- Antyfoundacjonalizm i nihilizm
- podsumowanie
1. Pochodzenie
„nihilizm” pochodzi od łacińskiego nihil, czyli nic, co oznacza nic, to, co nie istnieje. Pojawia się w czasowniku „anihilować”, oznaczającym doprowadzenie do niczego, całkowite zniszczenie. Na początku XIX wieku Friedrich Jacobi użył tego słowa, aby negatywnie scharakteryzować idealizm transcendentalny., Spopularyzował ją jednak dopiero po ukazaniu się w powieści Iwana Turgieniewa Ojcowie i synowie (1862), gdzie użył „nihilizmu” do opisania prymitywnego scjentyzmu propagowanego przez jego postać Bazarowa, który głosi credo całkowitej negacji.
w Rosji nihilizm utożsamia się z luźno zorganizowanym ruchem rewolucyjnym (ok.1860-1917), który odrzucał autorytet państwa, Kościoła i rodziny., We wczesnym pisaniu anarchistyczny przywódca Mikhael Bakunin (1814-1876) napisał osławioną prośbę, wciąż utożsamianą z nihilizmem: „pokładajmy ufność w Wiecznym duchu, który niszczy i unicestwia tylko dlatego, że jest niezbadanym i wiecznie twórczym źródłem wszelkiego życia–pasja zniszczenia jest także twórczą pasją!”(Reakcja w Niemczech, 1842). Ruch opowiadał się za układem społecznym opartym na racjonalizmie i materializmie jako jedynym źródle wiedzy i wolności jednostki jako najwyższym celu., Odrzucając duchową istotę człowieka na rzecz wyłącznie materialistycznej, nihiliści potępiali Boga i autorytet religijny jako przeciwstawne wolności. Pod koniec lat 70. XX wieku nihilista był związany z potajemnymi grupami politycznymi opowiadającymi się za terroryzmem i zamachami.
najwcześniejsze stanowiska filozoficzne związane z tym, co można scharakteryzować jako pogląd nihilistyczny, to stanowiska sceptyków., Ponieważ zaprzeczali możliwości pewności, sceptycy mogli potępiać tradycyjne prawdy jako nieuzasadnione opinie. Na przykład, gdy Demostenes (ok.371-322 p. n. e.) zauważa, że „w to, w co chciał wierzyć, w to wierzy każdy człowiek” (Olynthiac), zakłada relacyjną naturę wiedzy. Skrajny sceptycyzm jest więc związany z epistemologicznym nihilizmem, który zaprzecza możliwości poznania i prawdy; ta forma nihilizmu jest obecnie utożsamiana z postmodernistycznym antyfoundacjonalizmem. Nihilizm w rzeczywistości można zrozumieć na kilka różnych sposobów., Nihilizm polityczny, jak zauważono, jest związany z przekonaniem, że zniszczenie całego istniejącego porządku politycznego, społecznego i religijnego jest warunkiem wstępnym każdej przyszłej poprawy. Nihilizm etyczny lub nihilizm moralny odrzuca możliwość absolutnych wartości moralnych lub etycznych. Zamiast tego dobro i zło są mgliste, a wartości odnoszące się do nich są produktem jedynie presji społecznej i emocjonalnej. Nihilizm egzystencjalny to pogląd, że życie nie ma wewnętrznego znaczenia ani wartości, i bez wątpienia jest obecnie najczęściej używanym i rozumianym sensem tego słowa.,
ataki Maxa Stirnera (1806-1856) na filozofię systematyczną, jego zaprzeczanie absolutom i odrzucanie abstrakcyjnych pojęć wszelkiego rodzaju często umieszczają go wśród pierwszych filozoficznych nihilistów. Dla Stirnera osiągnięcie wolności jednostki jest jedynym prawem, a państwo, które koniecznie zagraża wolności, musi zostać zniszczone. Nawet poza uciskiem państwa są jednak ograniczenia narzucane przez innych, ponieważ ich istnienie jest przeszkodą zagrażającą wolności jednostki. Stirner twierdzi więc, że istnienie jest niekończącą się „wojną każdego przeciwko wszystkim” (Ego i jego własne, trans., 1907).
2. Friedrich Nietzsche i nihilizm
wśród filozofów Friedrich Nietzsche najczęściej kojarzony jest z nihilizmem. Dla Nietzschego nie ma na świecie obiektywnego porządku i struktury, poza tym, co mu nadajemy. Penetrując fasady, wzmacniając przekonania, nihilista odkrywa, że wszystkie wartości są bezpodstawne i że rozum jest impotentem. „Każda wiara, każde rozważanie czegoś-prawdy,” pisze Nietzsche, „jest koniecznie fałszywe, ponieważ po prostu nie ma prawdziwego świata” (Wola do władzy )., Dla niego nihilizm wymaga radykalnego odrzucenia wszystkich narzuconych wartości i znaczenia: „nihilizm jest . . . nie tylko przekonanie, że wszystko zasługuje na śmierć; ale rzeczywiście wkłada się ramię do pługa; niszczy się ” (wola do władzy).
żrąca Siła nihilizmu jest absolutna, przekonuje Nietzsche, a pod jego usychającą kontrolą „najwyższe wartości dewaluują się same. Brakuje celu, a „dlaczego” nie znajduje odpowiedzi „(Wola władzy). Nieuchronnie nihilizm ujawni wszystkie cenione wierzenia i święte prawdy jako objawy wadliwego Zachodniego mitu., Ten upadek znaczenia, istotności i celu będzie najbardziej destrukcyjną siłą w historii, stanowiącą totalny atak na rzeczywistość i nie mniej niż największy kryzys ludzkości:
to, co mówię, to historia dwóch następnych wieków. Opisuję to, co nadchodzi, co nie może już nadejść inaczej: nadejście nihilizmu. . . . Od pewnego czasu cała nasza europejska kultura zmierza w kierunku katastrofy, z męczącym napięciem, które rośnie z dekady na dekadę: niespokojnie, gwałtownie, jak rzeka, która chce dotrzeć do końca. ., . . (Wola do władzy)
od czasu fascynującej krytyki Nietzschego, nihilistyczne tematy–epistemologiczna porażka, zniszczenie wartości i kosmiczna bezcelowość–zajmują artystów, krytyków społecznych i filozofów. Przekonany, że analiza Nietzschego była dokładna, na przykład Oswald Spengler w schyłku Zachodu (1926) badał kilka kultur, aby potwierdzić, że wzorce nihilizmu były rzeczywiście widoczną cechą upadających cywilizacji., Spengler zauważył, że wielowiekowe tradycje religijne, artystyczne i polityczne zostały osłabione i ostatecznie obalone przez podstępne działania kilku różnych nihilistycznych postaw: Faustowski nihilista „rozbija ideały”, Apolliński nihilista” patrzy, jak kruszą się na jego oczach”, a indyjski nihilista ” wycofuje się z ich obecności w sobie.,”Wycofanie, na przykład, często utożsamiane z negacją rzeczywistości i rezygnacją postulowaną przez religie Wschodu, jest na Zachodzie związane z różnymi wersjami epikureanizmu i stoicyzmu. W swoich badaniach Spengler stwierdza, że cywilizacja zachodnia jest już w zaawansowanym stadium rozkładu, a wszystkie trzy formy nihilizmu działają na rzecz podważenia autorytetu epistemologicznego i ontologicznego uziemienia.
w 1927 roku Martin Heidegger, przywołując inny przykład, zauważył, że nihilizm w różnych i ukrytych formach był już „normalnym stanem człowieka” (kwestią bytu)., Przepowiednie innych filozofów dotyczące wpływu nihilizmu były tragiczne. Opisując symptomy nihilizmu w XX wieku, Helmut Thielicke napisał, że „nihilizm dosłownie ma tylko jedną prawdę do powiedzenia, a mianowicie, że ostatecznie nicość zwycięża, a świat jest bez znaczenia” (Nihilism: Its Origin and Nature, with a Christian Answer, 1969). Z perspektywy nihilistycznej można stwierdzić, że życie jest całkowicie amoralne, konkluzja, zdaniem Thielicke, która motywuje takie potworności, jak nazistowskie rządy terroru., Ponure przewidywania wpływu nihilizmu są również nakreślone w Eugene Rose ' s Nihilism: The Root Of The Revolution Of The Modern Age (1994). Jeśli nihilizm okaże się zwycięski–i jest na dobrej drodze-nasz świat stanie się” zimnym, nieludzkim światem”, w którym zatriumfuje” nicość, niespójność i absurdalność”.
3. Nihilizm egzystencjalny
podczas gdy nihilizm jest często omawiany w kategoriach skrajnego sceptycyzmu i relatywizmu, przez większość XX wieku kojarzy się z przekonaniem, że życie jest bezsensowne., Nihilizm egzystencjalny zaczyna się od przekonania, że świat nie ma sensu ani celu. Biorąc pod uwagę tę okoliczność, samo istnienie–całe działanie, cierpienie i uczucie-jest ostatecznie bezsensowne i puste.
In The Dark Side: Thoughts on the Darefility of Life (1994), Alan Pratt pokazuje, że nihilizm egzystencjalny, w takiej czy innej formie, był od początku częścią zachodniej tradycji intelektualnej., Sceptyczna obserwacja Empedoklesa, że „życie śmiertelników jest tak podłe, że praktycznie nie-życie”, na przykład, uosabia ten sam rodzaj skrajnego pesymizmu związanego z egzystencjalnym nihilizmem. W starożytności tak głęboki pesymizm mógł sięgnąć szczytu z Hegezjaszem z Cyreny. Ponieważ nieszczęścia znacznie przewyższają liczbę przyjemności, szczęście jest niemożliwe-przekonuje filozof, a następnie opowiada się za samobójstwem., Wieki później, w okresie renesansu, William Shakespeare elokwentnie podsumował egzystencjalną perspektywę nihilisty, kiedy w tym słynnym fragmencie pod koniec Makbeta, Makbet wylał swoją wstręt do życia:
Out, out, brief candle!
Życie jest tylko chodzącym cieniem, biednym graczem
który rozpędza się i rozpycha swoją Godzinę na scenie
a potem już nie słychać; jest to opowieść
opowiedziana przez idiotę, pełna dźwięku i furii,
nic nie znacząca.,
w XX wieku to ateistyczny ruch egzystencjalistyczny, spopularyzowany we Francji w latach 40.i 50., odpowiedzialny za walutę egzystencjalnego nihilizmu w powszechnej świadomości. Przyimek Jeana-Paula Sartre ' a (1905-1980) definiujący ruch, „byt poprzedza esencję”, wyklucza wszelkie podstawy lub podstawy do ustanowienia istotnej jaźni lub ludzkiej natury., Kiedy porzucamy iluzje, życie objawia się jako nicość, a dla egzystencjalistów nicość jest źródłem nie tylko absolutnej wolności, ale także egzystencjalnego horroru i emocjonalnej udręki. Nicość ujawnia każdą jednostkę jako odosobnioną istotę „rzuconą” do obcego i nie reagującego wszechświata, pozbawioną na zawsze wiedzy dlaczego, ale wymaganą do wymyślenia znaczenia. To sytuacja, która jest niczym innym jak absurdem., Pisząc z oświeconej perspektywy absurdu, Albert Camus (1913-1960) zauważył, że los Syzyfa, skazanego na wieczną, bezużyteczną walkę, jest doskonałą metaforą ludzkiej egzystencji (The Myth of Syzyphus, 1942).
wspólnym wątkiem w literaturze egzystencjalistów jest radzenie sobie z emocjonalnym udręką wynikającą z konfrontacji z nicością, a oni poświęcili wielką energię, odpowiadając na pytanie, czy przetrwanie było możliwe. Ich odpowiedź brzmiała „tak”, opowiadając się za formułą namiętnego zaangażowania i bezczelnego stoicyzmu., Z perspektywy czasu była to anegdota zabarwiona desperacją, ponieważ w absurdalnym świecie nie ma absolutnie żadnych wytycznych, a każdy sposób działania jest problematyczny. Namiętne zaangażowanie, czy to w podbój, stworzenie, czy cokolwiek innego, samo w sobie nie ma znaczenia. Wejdź w nihilizm.
Camus, podobnie jak inni egzystencjaliści, był przekonany, że nihilizm jest najbardziej irytującym problemem XX wieku. Chociaż z pasją przekonuje, że jednostki mogą znieść jego korozyjne skutki, jego najsłynniejsze prace zdradzają niezwykłą trudność, z jaką musiał się zmierzyć, budując przekonującą sprawę., Na przykład w „nieznajomym” (1942) Meursault odrzucił egzystencjalne przypuszczenia, na których opierają się niewtajemniczeni i słabi. Tuż przed egzekucją za bezpodstawne morderstwo odkrywa, że samo życie jest wystarczającym powodem do życia, jednak raison d ' être, który w kontekście wydaje się mało przekonujący. W Kaliguli (1944) szalony cesarz próbuje uciec od ludzkiego kłopotu, odczłowieczając się Aktami bezsensownej przemocy, nie udaje mu się i podstępnie organizuje swój własny zamach. Plaga (1947) pokazuje bezcelowość robienia wszystkiego, co najlepsze w absurdalnym świecie., A w swojej ostatniej powieści, the short and sardonic, The Fall (1956), Camus twierdzi, że każdy ma krwawe ręce, ponieważ wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za pogorszenie żałosnego stanu przez nasze bezczynne działanie i bezczynność. W tych i innych pracach egzystencjalistów często pozostawia się wrażenie, że życie autentycznie z bezsensownością życia jest niemożliwe.
Camus był w pełni świadomy pułapek definiowania istnienia bez znaczenia, a w eseju filozoficznym The Rebel (1951)stawił czoła problemowi nihilizmu., Opisuje w nim szczegółowo, jak metafizyczny upadek często kończy się całkowitą negacją i zwycięstwem nihilizmu, charakteryzującym się głęboką nienawiścią, patologiczną destrukcją, nieobliczalną przemocą i śmiercią.
4. Antyfoundacjonalizm i nihilizm
pod koniec XX wieku „nihilizm” zakładał dwie różne kasty. W jednej z postaci „nihilista” jest używany do scharakteryzowania postmodernistycznej osoby, zdehumanizowanego konformisty, wyobcowanego, obojętnego i zdumionego, kierującego psychologiczną energię w hedonistyczny narcyzm lub w głęboką resentymentację, która często wybucha przemocą., Perspektywa ta wywodzi się z refleksji egzystencjalistów nad nihilizmem pozbawionym wszelkich nadziei, pozostawiając jedynie doświadczenie choroby, rozkładu i dezintegracji.
w swoich badaniach nad bezsensownością Donald Crosby pisze, że źródło współczesnego nihilizmu paradoksalnie wynika z zaangażowania w uczciwą otwartość intelektualną. „Raz uruchomiony proces kwestionowania może dojść tylko do jednego końca, do erozji przekonania i pewności oraz do rozpaczy” (The Specter of the Absurd, 1988)., Kiedy szczere dochodzenie rozszerza się na przekonania moralne i konsensus społeczny, może okazać się śmiertelne, Crosby kontynuuje, promując siły, które ostatecznie niszczą cywilizacje. Podobną historię opowiada niedawno zrewidowane doświadczenie nicości (the Experience of Nothingness, 1968, 1998) Michaela Novaka. Oba badania są odpowiedzią na ponure ustalenia egzystencjalistów z początku wieku. I obaj optymistycznie omawiają drogi wyjścia z otchłani, skupiając się na pozytywnych implikacjach, jakie ujawnia nicość, takich jak wolność, wolność i twórcze możliwości., Na przykład Novak opisuje, jak od czasów II wojny światowej pracujemy nad „wyjściem z nihilizmu” na drodze do budowania nowej cywilizacji.
w przeciwieństwie do opisanych powyżej wysiłków na rzecz przezwyciężenia nihilizmu, jest to wyjątkowo postmodernistyczna reakcja związana z obecnymi antyfoundacjonistami. Filozoficzny, etyczny i intelektualny kryzys nihilizmu, który dręczył współczesnych filozofów od ponad wieku, ustąpił miejsca łagodnej irytacji lub, co ciekawsze, optymistycznej akceptacji bezsensowności.,
francuski filozof Jean-Francois Lyotard charakteryzuje postmodernizm jako „niedowierzanie wobec metanarracji”, tych wszechogarniających fundamentów, na których polegaliśmy, aby nadać sens światu. Ten skrajny sceptycyzm podważył intelektualne i moralne hierarchie i sprawił, że roszczenia” prawdy”, transcendentalne lub transkulturowe, stały się problematyczne. Postmodernistyczni antyfoundacjoniści, paradoksalnie zakorzenieni w relatywizmie, odrzucają wiedzę jako relacyjną, a ” Prawdę „jako przejściową, autentyczną, dopóki nie zastąpi jej coś bardziej smakowitego (przypominającego pojęcie”wartości pieniężnej” Williama Jamesa)., Na przykład krytyk Jacques Derrida twierdzi, że nigdy nie można być pewnym, że to, co się wie, odpowiada temu,co jest. Ponieważ człowiek uczestniczy tylko w nieskończenie małej części całości, nie jest w stanie uchwycić niczego z całą pewnością, A absoluty są jedynie „fikcyjnymi formami.”
Amerykański antyfoundacjonista Richard Rorty przypomina:” nic nie uzasadnia naszych praktyk, nic nie legitymizuje ich, nic nie pokazuje, że są w kontakcie z tym, jak rzeczy są „(„From Logic to Language To Play”, 1986)., Ten epistemologiczny zaułek, Rorty konkluduje, prowadzi nieuchronnie do nihilizmu. „W obliczu nieludzkiego, nielingwistycznego, nie mamy już zdolności przezwyciężania nieprzewidzianych okoliczności i bólu przez przywłaszczenie i transformację, ale tylko zdolność rozpoznawania nieprzewidzianych okoliczności i bólu” (Contingency, ironia, and Solidarity, 1989). W przeciwieństwie do lęków Nietzschego i niepokoju egzystencjalistów, nihilizm staje się dla antyfundacjonistów kolejnym aspektem naszego współczesnego środowiska, najlepiej znoszonym przez sang-froida.,
w The Banalization of Nihilism (1992) Karen Carr omawia antyfoundacjonalistyczną reakcję na nihilizm. Choć wciąż rozpala paraliżujący relatywizm i obala narzędzia krytyczne, „Wesoły nihilizm” niesie dzień, zauważa, wyróżniając się łatwą akceptacją bezsensowności. Taki rozwój sytuacji, podsumowuje Carr, jest alarmujący. Jeśli przyjmiemy, że wszystkie perspektywy są równie niewiążące, to intelektualna lub moralna arogancja zadecyduje, która perspektywa ma pierwszeństwo., Co gorsza, banalizacja nihilizmu tworzy środowisko, w którym idee mogą być narzucane siłą z niewielkim oporem, a sama surowa władza determinuje intelektualne i moralne hierarchie. Jest to wniosek, który pasuje do Nietzschego, który wskazał, że wszystkie interpretacje świata są po prostu przejawami woli do władzy.
5. Wnioski
minęło już ponad sto lat odkąd Nietzsche zgłębiał nihilizm i jego implikacje dla cywilizacji., Jak przewidział, wpływ nihilizmu na kulturę i wartości XX wieku był wszechobecny, jego apokaliptyczny tenor wywołał nastrój mroku i wiele niepokoju, gniewu i terroru. Co ciekawe, sam Nietzsche, radykalny sceptyk zaabsorbowany językiem, wiedzą i prawdą, przewidział wiele tematów ponowoczesności. Warto więc zauważyć, że wierzył on, że możemy–za straszną cenę-w końcu przejść przez nihilizm., Gdybyśmy przetrwali proces niszczenia wszystkich interpretacji świata, moglibyśmy wtedy być może odkryć właściwy kierunek dla ludzkości:
chwalę, nie zarzucam, przyjście. Uważam, że jest to jeden z największych kryzysów, moment najgłębszej refleksji nad ludzkością. To, czy człowiek wyzdrowieje, czy stanie się panem tego kryzysu, to kwestia jego siły. To możliwe. . . . (Complete Works Vol. 13)